Hieronder het artikel dat Ben Piepers schreef over het hongerdoek 2021 voor ons Nieuwsblad (nieuwSblad nr.3, Pasen 2021).
Kijken naar kunst is vaak een ontdekkingstocht, die begint met beschrijven wat je ziet en pas daarna je beleving en associaties de vrije loop laten.
Het hongerdoek van Lilian Moreno Sánchex, dat voorin de kerk hangt, bestaat uit een drieluik. Het eerste wat ik zie is over het geheel een lijnenspel in zwart en grijstinten tegen een gemêleerd grauwwitte achtergrond. Daaromheen een twaalftal goudgele vormen. Op het rechter paneel zie ik vijf vage grijze verticale strepen, die niet voorkomen op het midden- en linker paneel. Verder wordt het centrale lijnenspel omgeven door verschillende onbestemde zwartgrijze vlekken.
Het lijnenspel vormt vooral op het middendeel een complexe wirwar tegen een gelige achtergrond. Die wirwar van lijnen is al begonnen op het rechterpaneel, dat verder bestaat uit enkele vage en één krachtige lijn. Op het linker paneel wordt het lijnenspel gevormd door langere lijnen, die uitlopen of samenkomen in min of meer afgeronde vormen.
Associaties kunnen alle kanten opgaan van een zwaaiend abstract, een verwrongen massa tot een vreemd liggende voet. U kunt zelf vrij associëren wat u er allemaal in ziet en dat verbinden met beelden of ervaringen uit uw leven…..
Gelukkig is er bij dit kunstwerk een uitgebreide toelichting. De afbeelding wordt gevormd door een röntgenfoto van een op meerdere plaatsen gebroken voet, die symbool staat voor geweld dat mensen wordt aangedaan. De kunstenares heeft de foto gekregen uit een kliniek waar gewonde demonstranten uit de hoofdstad van Chili worden behandeld. De mensen protesteren tegen de maatschappelijke onrechtvaardigheid in hun land. De kleuren bestaan uit wit, zwart en goud en verwijzen naar de middeleeuwse hongerdoeken die met beperkt kleurgebruik het lijden van Jezus verbeelden.
De doeken bestaan uit beddenlakens afkomstig uit een ziekenhuis en een klooster in Beieren, waarmee de lijfelijke en geestelijke dimensie wordt aangeduid van de pijn en het genezingsproces. Op het Plein van de Waardigheid in Santiago de Chile verzamelde de kunstenares stof en aarde, waarmee zij de lakens bewerkte. Daarmee wordt het doek nauw verbonden met de plaats van protest tegen onrecht én het lijden ten gevolge van dat protest.
De zwarte lijnen verwijzen naar de lijdensweg van Jezus en het lijden van mensen in de wereld, gebrokenheid en wanorde. De goudgele bloemen wijzen in alle misère op hoop en liefde van betrokkenheid en meeleven met wie lijden. Tevens kan het staan voor vertrouwen dat uiteindelijk het recht zal zegevieren. De zwarte lijnen verbeeldden niet alleen de verwarring en soms uitzichtloze positie van wie lijden… want ze lopen links uit op lichtheid, roepen iets op van dans en leven dat verder gaat – de gewonde mens zal overeind komen en hopelijk op een dag weer dansen….
De kunstenares heeft zich laten inspireren door een vers uit psalm 31: ‘U geeft mijn voeten de ruimte’. Deze psalm bezingt de mens die zich toevertrouwt aan God en alle pijn en verlatenheid, tegenslag en onrecht deelt met de Eeuwige, in de hoop gehoord te worden en recht te ontvangen. De hoop op verandering en recht begint met uitspreken wat verkeerd is, je daarop tekens ook gelovig bezinnen, maar ook de straat opgaan, je stem laten horen, solidair worden… De ondertitel van deze hongerdoek luidt: de kracht van verandering.
Mag dit hongerdoek u en mij inspireren onze voeten te richten op de weg van vrede, de weg van je verbinden met wie lijden, de weg van heel wording van eigen gebrokenheid, de weg van solidariteit met Christus door – te midden van alles wat er gebeurt – op te gaan naar Pasen. Mogen al uw associaties bij het hongerdoek u daarin vergezellen en uw weg tekenen en kleuren.
Ben Piepers